Φυσικός (1901-1954)
Ο Ενρίκο Φέρμι, ο «πάπας της πυρηνικής σχάσης», ανακάλυψε τη φυσική σε ηλικία μόλις 14 ετών, όταν αναζητούσε τρόπους να ξεπεράσει τον χαμό του αγαπημένου αδελφού του Τζούλιο, που άφησε την ακροτελεύτια πνοή του στη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης στον λάρυγγα. Χαζεύοντας τα ράφια της βιβλιοθήκης Campo dei Fiori στη Ρώμη, ο έφηβος-θαύμα διοχέτευσε το πρώιμο πένθος του σε δύο αρχαίους τόμους στοιχειώδους φυσικής. Χωρίς να το καλοσκεφτεί τους κουβάλησε κυριευμένος από ένα παράξενο μείγμα δέους και περιέργειας σπίτι του και άρχισε να τους «ξεκοκαλίζει». Εκεί που το έκρινε απαραίτητο δεν δίσταζε να κάνει αλλαγές και διορθώσεις σε μαθηματικούς τύπους. Οπως εκμυστηρεύθηκε αργότερα στη μεγαλύτερη αδελφή του Μαρία, δεν είχε παρατηρήσει καν ότι αμφότεροι οι τόμοι ήταν γραμμένοι στα λατινικά.
Το βάπτισμα είχε γίνει και η εξέλιξη χάρη και στη βοήθεια ενός οικογενειακού φίλου μηχανικού ήταν ραγδαία. Η εργασία που κατέθεσε σε ηλικία 17 ετών για την εισαγωγή του στη Βασιλική Πρότυπη Σχολή (Reale Scuola Normale) του Πανεπιστημίου της Πίζας κρίθηκε ισότιμη διδακτορικής διατριβής και οι καθηγητές του έκαναν ουρά για να διδαχθούν από τον πεφωτισμένο φοιτητή τους. Από την εν λόγω σχολή απέκτησε σε ηλικία 21 ετών και το διδακτορικό δίπλωμά του εκπονώντας μια εντυπωσιακή διατριβή με θέμα τις ακτίνες Χ.....
Υστερα από μια σύντομη επίσκεψή του στη Ρώμη μετέβη με υποτροφία του ιταλικού υπουργείου Εθνικής Παιδείας στη Γερμανία προκειμένου να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν υπό την καθοδήγηση του γνωστού φυσικού Μαξ Μπορν.
Η περίοδος αυτή θεωρείται η πλέον ανασταλτική για την επιστημονική πορεία του, καθώς η συνύπαρξή του με ταλέντα της εποχής, όπως ο Βόλφανγκ Πάουλι και ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, είχε ως αποτέλεσμα να παραγκωνισθεί η δική του συμβολή. Ο ίδιος δεν έδειξε να ταιριάζει ποσώς με το πομπώδες φιλοσοφικό στυλ των γερμανών ακαδημαϊκών· απεχθανόταν εκ φύσεως κάθε μορφή επίδειξης και εντυπωσιασμού, τασσόμενος πάντα υπέρ της απλότητας και της διαύγειας. Οπως θα τον σκιαγραφήσει αργότερα ο «συνάδελφος» και «μαθητής» του Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ (ο οποίος και τιμήθηκε το 1963 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον με το Παράσημο Ενρίκο Φέρμι που θεσπίστηκε εν τω μεταξύ): «Πάθος για καθαρότητα. Απλά δεν μπορούσε να αφήνει τα πράγματα θολά. Δεδομένου ότι τα πράγματα πάντα είναι θολά, βρισκόταν σε μια συνεχή εγρήγορση».
Εν έτει 1926 ένα άρθρο του σχετικά με τη συμπεριφορά ενός υποθετικού ιδανικού αερίου εντυπωσίασε τόσο το τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου της Ρώμης που εκλήθη να γίνει τακτικός καθηγητής της Θεωρητικής Φυσικής. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα κατόρθωσε να αναπτύξει μια στατιστική μέθοδο για την πρόβλεψη των χαρακτηριστικών των ηλεκτρονίων με βάση την απαγορευτική αρχή του Πάουλι. Το μόνιμο πλέον παρατσούκλι στην πανεπιστημιακή κοινότητα ήταν δικαίως «ο Πάπας». Η Βασιλική Ακαδημία της Ιταλίας έσπευσε να αναγνωρίσει το επιστημονικό έργο του εκλέγοντάς τον μέλος της, το νεότερο 25 ετών ανάμεσα στις πολυάριθμες εξέχουσες προσωπικότητές της.
Οι θεαματικές ανακαλύψεις της εποχής π.χ. η επιβεβαίωση της ύπαρξης του νετρονίου από τον Τζέιμς Τσάντγουικ στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ τον έπεισαν να στρέψει εφεξής το ενδιαφέρον του στην πειραματική έρευνα. Ο πλανήτης προετοιμάστηκε για να υποδεχθεί τη διάσπαση του ατόμου. Το 1938 ο «πάπας» τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ Φυσικής «για την ταυτοποίηση νέων ραδιενεργών στοιχείων, τα οποία παρήχθησαν από τον βομβαρδισμό άλλων στοιχείων με νετρόνια και για την ανακάλυψη της πυρηνικής αντίδρασης που προκαλείται από τα βραδέα νετρόνια». Η κυβέρνηση Μουσολίνι τού έδωσε άδεια να μεταβεί στη Σουηδία για να παραλάβει το βραβείο και ο ίδιος άδραξε την ευκαιρία έχοντας μυστικά προσχεδιάσει μαζί με την οικογένειά του την «απόδρασή» του να φύγει μακριά από τη φασιστική Ιταλία και τη δαμόκλειο σπάθη του ναζισμού η γυναίκα του Λόρα ήταν Εβραία μεταναστεύοντας στις ΗΠΑ.
Ο μεγάλος φυσικός δεν άργησε παρέα με τους συναδέλφους του Σίλαρντ και Γουίγκνερ να διαγνώσει τον κίνδυνο που ελλόχευε για την παγκόσμια ειρήνη στην περίπτωση που οι επιστήμονες του Χίτλερ κατόρθωναν να εφαρμόσουν την αρχή των αλυσιδωτών πυρηνικών σχάσεων για την παραγωγή μιας ατομικής βόμβας. Μαζί τους συνέταξε μια επιστολή που υπεγράφη από τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, ο οποίος και την παρέδωσε στις 11 Οκτωβρίου 1939 στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Το 1942 ο αμερικανός πρόεδρος ενέκρινε το «Σχέδιο Μανχάταν» για την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας και ο Φέρμι ανέλαβε επικεφαλής της έρευνας για την πραγματοποίηση μιας ελεγχόμενης και αυτοσυντηρούμενης αλυσιδωτής αντίδρασης πυρηνικών σχάσεων. Το 1949 αντιτάχθηκε στην κατασκευή της βόμβας υδρογόνου, «ένα όπλο που στην πράξη είναι όπλο γενοκτονίας». Πέθανε πρόωρα αλλά πλήρης επιστημονικού έργου, το 1954, από καρκίνο του στομάχου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου