Το εκκρεμές του τρόμου

To 1842 o αμερικανός συγγραφέας (και ιστοριών τρόμου) Edgar Allen Poe (1809-1849) έγραψε ένα διήγημα με τίτλο «Το πηγάδι και το εκκρεμές». Στην ιστορία αυτή ο πρωταγωνιστής και πρακτικά ο μοναδικός χαρακτήρας του έργου, του οποίου το όνομα δεν μαθαίνουμε ποτέ, έχει καταδικαστεί από την ισπανική Ιερά Εξέταση στο Τολέδο της Ισπανίας. Ο κρατούμενος βρίσκεται σε μια ονειρική κατάσταση σύγχυσης ριγμένος μέσα σε ένα υγρό και σκοτεινό μπουντρούμι. Καταβάλλει προσπάθειες για να θυμηθεί την δίκη του ή να κατανοήσει την φυσική του κατάσταση, αλλά η εξάντληση των δυνάμεών του τον αποκοιμίζει.
Όταν ο ήρωάς μας ξυπνάει, βρίσκεται δεμένος σε ένα άθλιο κρεβάτι, με το ένα μόνο χέρι του ελεύθερο, για να μπορεί να τρέφεται με το παστό κρέας που μυστηριωδώς βρίσκονταν δίπλα στο κρεβάτι. Παρατηρεί επίσης ένα μεγάλο εκκρεμές ψηλά πάνω από το κρεβάτι του που αρχίζει τα ταλαντώνεται. Ωστόσο η παρουσία των αρουραίων που προσπαθούν να κλέψουν το φαγητό του, αποσπούν την προσοχή του από το εκκρεμές. Εν τω μεταξύ διακρίνει ότι η μάζα του εκκρεμούς που ταλαντώνεται είναι μια αιχμηρή μεταλλική λεπίδα, που συνεχώς κατεβαίνει πλησιάζοντας το πρόσωπό του. Η κάθοδος του εκκρεμούς είναι βασανιστικά αργή δίνοντας την ευκαιρία στον ήρωά μας να εκτιμήσει την κατάστασή του. Το σχοινί με το οποίο είναι δεμένος έχει τυλιχτεί πολλές φορές γύρω από το σώμα του. Αρχικά σκέφτεται ότι η λεπίδα – καθώς το εκκρεμές κατεβαίνει - μπορεί να κόψει πρώτα το σχοινί και να απελευθερωθεί.....

Αλλά στη συνέχεια διαπιστώνει ότι το μέρος που θα φτάσει πρώτα η λεπίδα του εκκρεμούς είναι το μόνο που δεν καλύπτεται από το σχοινί. Οπότε πρέπει να βρει άλλο τρόπο απελευθέρωσης. Η ιστορία συνεχίζεται καθώς το εκκρεμές κατεβαίνει πλησιάζοντας περισσότερο με ταυτόχρονη αύξηση του πλάτους των ταλαντώσεων.

O Botafumerio: ένα τεράστιο θυμιατό που κρέμεται στον καθεδρικό ναό της Santigo de Compostela. Η γρήγορη κίνηση όταν διέρχεται από τη θέση ισορροπίας του δημιουργεί γαλάζιους καπνούς και τρομακτικό ήχο, εντυπωσιάζοντας τους πιστούς

Όπως και το εκκρεμές O Botafumerio (βλέπε σχήμα), το εκκρεμές με την λεπίδα δημιουργεί απειλητικούς ήχους καθώς διασχίζει τον αέρα. Ενώ το εκκρεμές πλησιάζει το σώμα του φυλακισμένου, αυτός υπολογίζει ότι το συνολικό εύρος της κίνησης είναι περίπου τριάντα πόδια. Δεδομένου ότι το δωμάτιο έχει ύψος μόνο σαράντα πόδια αυτή η κίνηση του εκκρεμούς με τόσο μεγάλο πλάτος παραπέμπει στο εκκρεμές O Botafumerio.

Τελικά είναι ρεαλιστική η ιστορία του Poe;

Θα μπορούσε η ιερά εξέταση να χρησιμοποιεί ένα μηχανοκίνητο εκκρεμές για βασανιστήριο;
Η απάντηση είναι μάλλον όχι. Το χρονικό πλαίσιο της ιστορίας δεν είναι σαφές, μπορούμε όμως να βάλουμε κάποιους περιορισμούς. Η ισπανική ιερά εξέταση έληξε στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα και το διήγημα αναφέρεται στην κατάληψη της πόλης από Γάλλους. Ίσως να είναι μια νύξη για τους Ναπολεόντειους πολέμους, ίσως όμως και πολύ νωρίτερα.
Ερευνητές έδειξαν ότι τα βασανιστήρια ενώ ήταν μια συνήθης τυπική διαδικασία για την απόσπαση ομολογίας και αποκάλυψης αλήθειας σε κοσμικές ή θρησκευτικές υποθέσεις, δεν χρησιμοποιούνταν εκ των υστέρων από την ιερά εξέταση μετά από κάποια καταδικαστική απόφαση. Και στην ιστορία του Poe η καταδίκη είχε ήδη γίνει. Επιπλέον τα όργανα των βασανιστηρίων της ιεράς εξέτασης ήταν αρκετά απλά και άμεσα.
Η διαδικασία που περιγράφεται στο διήγημα είναι περίπλοκη, δύσκολο να κατασκευαστεί και ως εκ τούτου μη ρεαλιστική. Κάποιοι θεωρούν ότι η έμπνευση του Poe για το «The Pit and the Pendulum» ήταν στην πραγματικότητα μια μεγάλη καμπάνα που είχε δει κάπου. Παρόλα αυτά ρεαλιστική ή όχι η εικόνα της κίνησης ενός εκκρεμούς με λεπίδα είναι τρομακτική. Η περιοδικότητα του εκκρεμούς που είναι τόσο σημαντική στη φυσική, χρησιμοποιείται από τον Edgar Allen Poe για την δημιουργία λογοτεχνικής αγωνίας...

http://youtu.be/buRFANaKp0c

ΠΗΓΗ: "The pendulum: a case study in physics", Gregory L. Baker,James A. Blackburn, Oxford University Press

Διαβάστε επίσης: Ο Εντγκαρ Άλαν Πόε και η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης