Λείψανα άστρων

 από τον Διονύση Σιμόπουλο

Πριν από μισό περίπου αιώνα (1948) και σε απόσταση 11.000 ετών φωτός από τη Γη ανάμεσα στα άστρα του αστερισμού της Κασσιόπης ανακαλύφτηκαν τα υπολείμματα μιας σουπερνόβα αστρικής έκρηξης που έκτοτε ονομάστηκαν CasA. Οι υπολογισμοί που έγιναν έκτοτε υπολογίζουν ότι η αστρική εκείνη έκρηξη που δημιούργησε τα διαστελλόμενα αέρια της CasA πρέπει να συνέβη το 1680 και στο μέγιστό της θα έπρεπε να είχε φτάσει σε λαμπρότητα το άστρο Σείριος που είναι το λαμπρότερο άστρο στον ουρανό.

Παρ’ όλα αυτά κανείς δεν παρατήρησε την έκρηξη εκείνη ή ακόμη κι αν παρατηρήθηκε δεν υπάρχει πια σήμερα καμιά αναφορά σ’ αυτήν. Έκτοτε τα αέρια της αστρικής εκείνης έκρηξης συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να διαστέλλονται με την τρομαχτική ταχύτητα των 32 εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα, ταχύτητα με την οποία καλύπτεται η απόσταση Γης-Ηλίου σε λιγότερο από 5 ώρες. Τέτοιου είδους εκρήξεις συμβαίνουν σε γιγάντια άστρα με μάζα 15 έως 25 φορές τα υλικά που έχει ο Ήλιος μας και τα οποία δεν ζουν πάρα πάνω από μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια όταν συγκριτικά ο Ήλιος μας θα ζήσει συνολικά δέκα δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι παρατηρήσεις της CasA με τα επίγεια τηλεσκόπια δεν παρουσίαζε τις λεπτομέρειες που μας αποκάλυψαν οι φωτογραφίες του Διαστημικού Τηλεσκόπιου «Χαμπλ». Οι νέες αυτές φωτογραφίες μας δείχνουν δεκάδες αλυσίδες αέριων κόμβων με μέγεθος δεκάδες φορές μεγαλύτερο από το μέγεθος του ηλιακού μας συστήματος. Τα αέρια αυτά περιλαμβάνουν όλα τα χημικά στοιχεία που είχαν δημιουργηθεί στη σύντομη σχετικά ζωή του άστρου που εξερράγη καθώς και όλα τα άλλα που δημιουργήθηκαν τη στιγμή της έκρηξης. Η «σούπα» αυτή των χημικών στοιχείων εμπλουτίζει τα διάσπαρτα νεφελώματα αερίων και διαστημικής σκόνης από τα οποία θα γεννηθούν τα άστρα και οι πλανήτες των επόμενων γενεών. Γι’ αυτό λέμε ότι η έκρηξη μιας σουπερνόβα είναι ταυτόχρονα ένα τέλος και μια αρχή.

Μετά από κάθε έκρηξη σουπερνόβα τα συστατικά που περιλαμβάνουν τα νέα χημικά στοιχεία δημιουργούν τους παράξενους νεφελώδεις σχηματισμούς που επί αιώνες διαστέλλονται στο Διάστημα με τεράστιες ταχύτητες. Τα νεφελώματα αυτά υπερθερμαίνονται από τις τεράστιες ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας που εκπέμπουν οι παλλόμενες ραδιοπηγές που έχουν απομείνει στο κέντρο τους φωτίζοντας έτσι «τα λείψανα αυτά των άστρων με τις αραχνιασμένες μορφές.»

https://www.eef.edu.gr/el/arthra/leipsana-astron/