Νέο κανονιστικό πλαίσιο για την ΤΝ
Γιατί πρέπει να ρυθμίσουμε τη χρήση της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης;
Τα δυνητικά οφέλη της ΤΝ για τις κοινωνίες μας είναι πολλαπλά, από τη βελτιωμένη ιατρική περίθαλψη έως την καλύτερη εκπαίδευση. Η ΕΕ, αντιμετωπίζοντας την ταχεία τεχνολογική ανάπτυξη της ΤΝ, πρέπει να δράσει ως ενιαίο σύνολο για να αξιοποιήσει αυτές τις ευκαιρίες. Ενώ για τα περισσότερα συστήματα ΤΝ ο κίνδυνος θα είναι χαμηλός έως μηδενικός, ορισμένα συστήματα ΤΝ δημιουργούν κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την αποφυγή ανεπιθύμητων αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, η αδιαφάνεια πολλών αλγορίθμων μπορεί να δημιουργήσει αβεβαιότητα και να παρεμποδίσει την αποτελεσματική επιβολή της ισχύουσας νομοθεσίας για την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, απαιτείται νομοθετική δράση για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για τα συστήματα ΤΝ, στο πλαίσιο της οποίας να λαμβάνονται επαρκώς υπόψη τόσο τα οφέλη όσο και οι κίνδυνοι. Σε αυτήν περιλαμβάνονται εφαρμογές όπως συστήματα βιομετρικής ταυτοποίησης ή αποφάσεις τεχνητής νοημοσύνης που άπτονται σημαντικών προσωπικών συμφερόντων, όπως στους τομείς των προσλήψεων, της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης ή της επιβολής του νόμου. Η πρόταση της Επιτροπής για ένα κανονιστικό πλαίσιο για την ΤΝ αποσκοπεί στη διασφάλιση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ασφάλειας των χρηστών και των χρηστριών, καθώς και στη διασφάλιση της εμπιστοσύνης στην ανάπτυξη και αποδοχή της ΤΝ.
Ποιοι κίνδυνοι θα αντιμετωπιστούν με τους νέους κανόνες για την ΤΝ;
Η υιοθέτηση των συστημάτων ΤΝ έχει μεγάλες δυνατότητες να αποφέρει κοινωνιακά οφέλη, να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη και να ενισχύσει την καινοτομία της ΕΕ και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ειδικά χαρακτηριστικά ορισμένων συστημάτων ΤΝ μπορεί να δημιουργήσουν νέους κινδύνους όσον αφορά την ασφάλεια των χρηστών και χρηστριών και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Το γεγονός αυτό προκαλεί έλλειψη ασφάλειας δικαίου για τις επιχειρήσεις και μπορεί να επιβραδύνει την υιοθέτηση των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης. Σε περίπτωση που οι εθνικές αρχές δώσουν διαφορετικές ρυθμιστικές αποκρίσεις, υπάρχει ο κίνδυνος να κατακερματιστεί η εσωτερική αγορά.
Σε ποιους έχει εφαρμογή η πρόταση;
Το νομικό πλαίσιο θα εφαρμόζεται τόσο για δημόσιους όσο και για ιδιωτικούς φορείς εντός και εκτός της ΕΕ, εφόσον το σύστημα ΤΝ διατίθεται στην αγορά της Ένωσης ή η χρήση του επηρεάζει άτομα που βρίσκονται στην ΕΕ. Μπορεί να αφορά τόσο τους παρόχους (π.χ. έναν υπεύθυνο ανάπτυξης ενός εργαλείου αξιολόγησης βιογραφικών σημειωμάτων) όσο και τους χρήστες συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου (π.χ. μια τράπεζα που αγοράζει το εν λόγω εργαλείο αξιολόγησης). Η πρόταση δεν έχει εφαρμογή σε ιδιωτικές, μη επαγγελματικές χρήσεις.
Ποιες είναι οι κατηγορίες κινδύνου;
Η Επιτροπή προτείνει μια προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο, με τέσσερα επίπεδα κινδύνου:
Μη αποδεκτός κίνδυνος: θα απαγορευτεί ένα πολύ περιορισμένο σύνολο ιδιαίτερα επιβλαβών χρήσεων της ΤΝ που αντιβαίνουν στις αξίες της ΕΕ διότι παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα (π.χ. κοινωνική βαθμολόγηση από κυβερνήσεις, εκμετάλλευση ευάλωτων χαρακτηριστικών των παιδιών, χρήση τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο και —με περιορισμένες εξαιρέσεις— συστήματα εξ αποστάσεως βιομετρικής ταυτοποίησης σε ζωντανή μετάδοση σε δημοσίως προσβάσιμους χώρους τα οποία χρησιμοποιούνται για σκοπούς επιβολής του νόμου).
Υψηλός κίνδυνος: ένας περιορισμένος αριθμός συστημάτων ΤΝ που προσδιορίζονται στην πρόταση και έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ασφάλεια των ανθρώπων ή στα θεμελιώδη δικαιώματά τους (όπως προστατεύονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ) θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Στην πρόταση επισυνάπτεται ο κατάλογος των συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, ο οποίος λαμβάνει υπόψη τις μελλοντικές εξελίξεις καθώς μπορεί να αναθεωρηθεί ώστε να ευθυγραμμιστεί με την εξέλιξη των περιπτώσεων χρήσης τεχνητής νοημοσύνης.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται επίσης τα κατασκευαστικά στοιχεία ασφάλειας των προϊόντων που καλύπτονται από την τομεακή νομοθεσία της Ένωσης, τα οποία θα χαρακτηρίζονται πάντοτε υψηλού κινδύνου όταν υπόκεινται σε αξιολόγηση της συμμόρφωσης από τρίτα μέρη βάσει της εν λόγω τομεακής νομοθεσίας.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η εμπιστοσύνη και ένα συνεκτικό και υψηλό επίπεδο προστασίας της ασφάλειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, προτείνονται υποχρεωτικές απαιτήσεις για όλα τα υψηλού κινδύνου συστήματα ΤΝ. Οι απαιτήσεις αυτές καλύπτουν την ποιότητα των χρησιμοποιούμενων συνόλων δεδομένων· τους τεχνικούς φακέλους και την τήρηση αρχείων· τη διαφάνεια και την πληροφόρηση των χρηστριών και χρηστών· την ανθρώπινη εποπτεία· και την αρτιότητα, την ακρίβεια και την κυβερνοασφάλεια. Σε περίπτωση παραβίασης, οι εθνικές αρχές θα μπορούν, σύμφωνα με τις απαιτήσεις, να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που απαιτούνται για να διερευνηθεί κατά πόσον η χρήση του συστήματος ΤΝ συμμορφώνεται με τη νομοθεσία.
Το προτεινόμενο πλαίσιο συνάδει με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι σύμφωνο με τις διεθνείς εμπορικές δεσμεύσεις της ΕΕ.
Περιορισμένος κίνδυνος: για ορισμένα συστήματα ΤΝ επιβάλλονται συγκεκριμένες απαιτήσεις διαφάνειας, για παράδειγμα όταν υπάρχει σαφής κίνδυνος παραποίησης (π.χ. μέσω της χρήσης διαλογικών ρομπότ). Οι χρήστες και οι χρήστριες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι αλληλεπιδρούν με ένα μηχάνημα.
Ελάχιστος κίνδυνος: όλα τα υπόλοιπα συστήματα ΤΝ μπορούν να αναπτυχθούν και να χρησιμοποιηθούν με την επιφύλαξη της ισχύουσας νομοθεσίας χωρίς πρόσθετες νομικές υποχρεώσεις. Τα περισσότερα συστήματα ΤΝ που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στην ΕΕ εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Προαιρετικά, οι πάροχοι των εν λόγω συστημάτων μπορούν να επιλέξουν να εφαρμόσουν τις απαιτήσεις για αξιόπιστη ΤΝ και να προσχωρήσουν σε εθελοντικούς κώδικες δεοντολογίας.
Πώς επιλέξατε τον κατάλογο των αυτόνομων συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου (κανένα δεν είναι ενσωματωμένο σε προϊόντα); Θα τον επικαιροποιήσετε;
Σε συνδυασμό με έναν σαφή ορισμό του «υψηλού κινδύνου», η Επιτροπή προτείνει μια αξιόπιστη μεθοδολογία που βοηθά στον προσδιορισμό συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου εντός του νομικού πλαισίου. Στόχος είναι η παροχή ασφάλειας δικαίου σε επιχειρήσεις και άλλους φορείς.
Η ταξινόμηση κινδύνου βασίζεται στον επιδιωκόμενο σκοπό του συστήματος ΤΝ, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια των προϊόντων. Αυτό σημαίνει ότι η ταξινόμηση κινδύνου εξαρτάται από τη λειτουργία που επιτελεί το σύστημα ΤΝ και από τον συγκεκριμένο σκοπό και τις πρακτικές λεπτομέρειες για τις οποίες χρησιμοποιείται το σύστημα.
Στα κριτήρια για την ταξινόμηση αυτή περιλαμβάνονται ο βαθμός χρησιμοποίησης της εφαρμογής ΤΝ και ο σκοπός για τον οποίο προορίζεται, ο αριθμός των δυνητικά επηρεαζόμενων προσώπων, η εξάρτηση από το αποτέλεσμα και η μη αναστρεψιμότητα των βλαβών, καθώς και ο βαθμός στον οποίο η ισχύουσα νομοθεσία της Ένωσης προβλέπει αποτελεσματικά μέτρα για την πρόληψη ή την ουσιαστική ελαχιστοποίηση των εν λόγω κινδύνων.
Ένας κατάλογος με ορισμένους κρίσιμους τομείς συμβάλλει στη σαφέστερη ταξινόμηση μέσω του προσδιορισμού των εν λόγω εφαρμογών στους τομείς της βιομετρικής ταυτοποίησης και κατηγοριοποίησης, των υποδομών ζωτικής σημασίας, της εκπαίδευσης, της πρόσληψης και της απασχόλησης, της παροχής σημαντικών δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών, καθώς και της επιβολής του νόμου, του ασύλου και της μετανάστευσης και της δικαιοσύνης.
Στην πρόταση επισυνάπτεται κατάλογος περιπτώσεων χρήσης τις οποίες η Επιτροπή θεωρεί επί του παρόντος υψηλού κινδύνου. Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε ο κατάλογος αυτός να επικαιροποιείται και να είναι συναφής, με βάση τα προαναφερθέντα κριτήρια και αποδεικτικά στοιχεία και γνωμοδοτήσεις εμπειρογνωμόνων, σε ευρεία διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Πώς προσεγγίζει η πρόταση την εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίηση;
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, όλα τα συστήματα ΤΝ που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για την εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίηση προσώπων θα θεωρούνται υψηλού κινδύνου και θα υπόκεινται σε εκ των προτέρων αξιολόγηση συμμόρφωσης από τρίτα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων τεκμηρίωσης και ανθρώπινης εποπτείας ήδη από τον σχεδιασμό. Τα υψηλής ποιότητας σύνολα δεδομένων και δοκιμές θα βοηθήσουν να διασφαλιστεί ότι τα συστήματα αυτά είναι ακριβή και δεν έχουν επιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης στον επηρεαζόμενο πληθυσμό.
Η χρήση της εξ αποστάσεως βιομετρικής ταυτοποίησης σε πραγματικό χρόνο σε δημόσια προσβάσιμους χώρους για σκοπούς επιβολής του νόμου ενέχει ιδιαίτερους κινδύνους για τα θεμελιώδη δικαιώματα, ιδίως για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την απαγόρευση των διακρίσεων. Για τον λόγο αυτό, η εν λόγω χρήση απαγορεύεται, κατ' αρχήν, με λίγες, επακριβώς προσδιορισμένες εξαιρέσεις, αυστηρά καθορισμένες, περιορισμένες και ρυθμιζόμενες. Σε αυτές περιλαμβάνονται η χρήση της για σκοπούς επιβολής του νόμου για τη στοχευμένη αναζήτηση συγκεκριμένων δυνητικών θυμάτων εγκληματικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων των αγνοούμενων παιδιών· η αντίδραση σε επικείμενη απειλή τρομοκρατικής επίθεσης· ή ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση των δραστών σοβαρών εγκλημάτων.
Τέλος, όλα τα συστήματα αναγνώρισης συναισθημάτων και βιομετρικής κατηγοριοποίησης θα υπόκεινται πάντα σε ειδικές απαιτήσεις διαφάνειας. Θα θεωρούνται επίσης εφαρμογές υψηλού κινδύνου εάν εμπίπτουν σε περιπτώσεις χρήσης που προσδιορίζονται ως τέτοιες, για παράδειγμα στους τομείς της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, της επιβολής του νόμου, της μετανάστευσης και του ελέγχου των συνόρων.
Γιατί απαιτούνται ειδικοί κανόνες για την εξ αποστάσεως βιομετρική ταυτοποίηση;
Η βιομετρική ταυτοποίηση μπορεί να λαμβάνει διάφορες μορφές. Μπορεί να χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση του χρήστη, για παράδειγμα για το ξεκλείδωμα ενός έξυπνου τηλεφώνου, ή για σκοπούς επαλήθευσης/ταυτοποίησης στα σημεία διέλευσης των συνόρων για τον έλεγχο της ταυτότητας ενός προσώπου με βάση τα ταξιδιωτικά του/της έγγραφα (μονοσήμαντη αντιστοίχιση). Η βιομετρική ταυτοποίηση θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιείται εξ αποστάσεως για την ταυτοποίηση προσώπων σε πλήθος, όπου, για παράδειγμα, η εικόνα ενός προσώπου αντιπαραβάλλεται με τα στοιχεία βάσης δεδομένων (αντιστοίχιση «ένα προς πολλά»).
Η ακρίβεια των συστημάτων αναγνώρισης προσώπου μπορεί να ποικίλλει σημαντικά με βάση ευρύ φάσμα παραγόντων, όπως η ποιότητα της κάμερας, το φως, η απόσταση, η βάση δεδομένων, ο αλγόριθμος, καθώς και η εθνοτική καταγωγή, η ηλικία ή το φύλο του ατόμου. Το ίδιο ισχύει για την αναγνώριση του τρόπου βάδισης και της φωνής, και για άλλα βιομετρικά συστήματα. Τα πολύ προηγμένα συστήματα μειώνουν συνεχώς τα ποσοστά εσφαλμένης αποδοχής τους. Αν και ένα ποσοστό ακρίβειας 99 % μπορεί να κρίνεται γενικά ικανοποιητικό, ενέχει ωστόσο σημαντικό κίνδυνο όταν το αποτέλεσμα μπορεί να προκαλέσει υποψίες εις βάρος αθώου προσώπου. Ακόμη και ένα ποσοστό σφάλματος 0,1 % είναι σημαντικό εάν αφορά δεκάδες χιλιάδες άτομα.
Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των παρόχων συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου;
Πριν από τη διάθεση στην αγορά της ΕΕ ενός συστήματος ΤΝ υψηλού κινδύνου ή την κατ' άλλον τρόπο θέση του σε λειτουργία, οι πάροχοι πρέπει να το υποβάλλουν σε αξιολόγηση της συμμόρφωσης. Αυτό θα τους επιτρέψει να αποδείξουν ότι το σύστημά τους συμμορφώνεται με τις υποχρεωτικές απαιτήσεις για αξιόπιστη ΤΝ (π.χ. ποιότητα των δεδομένων, τεκμηρίωση και ιχνηλασιμότητα, διαφάνεια, ανθρώπινη εποπτεία, ακρίβεια και αρτιότητα). Σε περίπτωση ουσιαστικής τροποποίησης του ίδιου του συστήματος ή του σκοπού του, η αξιολόγηση θα πρέπει να επαναληφθεί. Για ορισμένα συστήματα ΤΝ, στη διαδικασία αυτή θα πρέπει επίσης να συμμετέχει ένας ανεξάρτητος κοινοποιημένος οργανισμός. Τα συστήματα ΤΝ που αποτελούν κατασκευαστικά στοιχεία ασφάλειας προϊόντων τα οποία καλύπτονται από την τομεακή νομοθεσία της Ένωσης θα θεωρούνται πάντοτε υψηλού κινδύνου όταν υπόκεινται σε αξιολόγηση της συμμόρφωσης από τρίτους βάσει της εν λόγω τομεακής νομοθεσίας. Επίσης, για τα συστήματα βιομετρικής ταυτοποίησης απαιτείται πάντοτε αξιολόγηση της συμμόρφωσης από τρίτο μέρος.
Οι πάροχοι συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου θα πρέπει επίσης να εφαρμόζουν συστήματα ποιότητας και διαχείρισης κινδύνου για να διασφαλίζουν τη συμμόρφωσή τους με τις νέες απαιτήσεις και να ελαχιστοποιούν τους κινδύνους για τους χρήστες και τα επηρεαζόμενα πρόσωπα, ακόμη και μετά τη διάθεση ενός προϊόντος στην αγορά. Οι αρχές εποπτείας της αγοράς θα στηρίζουν την παρακολούθηση μετά τη διάθεση στην αγορά μέσω ελέγχων και δίνοντας στους παρόχους τη δυνατότητα να αναφέρουν σοβαρά συμβάντα ή παραβιάσεις των υποχρεώσεων στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων που έχουν περιέλθει σε γνώση τους.
Πώς θα επιβληθεί η συμμόρφωση;
Τα κράτη μέλη διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εφαρμογή και την επιβολή του προτεινόμενου κανονισμού. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίσει μία ή περισσότερες εθνικές αρμόδιες αρχές για την εποπτεία της εφαρμογής και της υλοποίησης, καθώς και για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων εποπτείας της αγοράς. Προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και να οριστεί ένα επίσημο σημείο επαφής με το κοινό και άλλους φορείς, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίσει μία εθνική εποπτική αρχή, η οποία θα εκπροσωπεί επίσης τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Τεχνητής Νοημοσύνης.
Τι είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Τεχνητής Νοημοσύνης;
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Τεχνητής Νοημοσύνης θα απαρτίζεται από υψηλού επιπέδου εκπροσώπους των αρμόδιων εθνικών εποπτικών αρχών, τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων και την Επιτροπή. Ο ρόλος του θα είναι να διευκολύνει την ομαλή, αποτελεσματική και εναρμονισμένη εφαρμογή του νέου κανονισμού ΤΝ. Το εν λόγω Συμβούλιο θα εκδίδει συστάσεις και γνώμες προς την Επιτροπή σχετικά με τα συστήματα ΤΝ υψηλού κινδύνου και σχετικά με άλλες πτυχές που αφορούν την αποτελεσματική και ομοιόμορφη εφαρμογή των νέων κανόνων. Θα συμβάλει επίσης στη δημιουργία εμπειρογνωσίας και θα λειτουργεί ως κέντρο ικανοτήτων το οποίο θα μπορούν να συμβουλεύονται οι εθνικές αρχές. Τέλος, θα στηρίζει επίσης δραστηριότητες τυποποίησης στον τομέα αυτό.
Πώς προστατεύουν οι κανόνες τα θεμελιώδη δικαιώματα;
Υπάρχει ήδη ισχυρή προστασία για τα θεμελιώδη δικαιώματα και την απαγόρευση των διακρίσεων σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, αλλά η πολυπλοκότητα και η αδιαφάνεια ορισμένων εφαρμογών ΤΝ (τα λεγόμενα «μαύρα κουτιά») δημιουργούν πρόβλημα. Μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση της ΤΝ προϋποθέτει τη λήψη μέριμνας ώστε οι εφαρμογές της ΤΝ να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για τα θεμελιώδη δικαιώματα. Χάρη στις απαιτήσεις για λογοδοσία και διαφάνεια όσον αφορά τη χρήση συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, σε συνδυασμό με βελτιωμένες ικανότητες επιβολής, θα διασφαλιστεί ότι η συμμόρφωση προς τις κείμενες διατάξεις θα λαμβάνεται υπόψη κατά το στάδιο της ανάπτυξης. Σε περίπτωση παραβάσεων, οι απαιτήσεις αυτές θα παρέχουν στις εθνικές αρχές τη δυνατότητα πρόσβασης στις πληροφορίες που χρειάζονται για να ερευνούν κατά πόσον η χρήση της ΤΝ υπήρξε σύμφωνη με το δίκαιο της ΕΕ.
Τι είναι οι εθελοντικοί κώδικες δεοντολογίας;
Οι πάροχοι εφαρμογών μη υψηλού κινδύνου μπορούν να διασφαλίσουν ότι το σύστημα ΤΝ τους είναι αξιόπιστο αναπτύσσοντας τους δικούς τους εθελοντικούς κώδικες δεοντολογίας ή τηρώντας κάποιον κώδικα δεοντολογίας που έχει υιοθετηθεί από άλλες αντιπροσωπευτικές ενώσεις. Οι κώδικες αυτοί θα εφαρμόζονται ταυτόχρονα με τις υποχρεώσεις διαφάνειας που ισχύουν για ορισμένα συστήματα ΤΝ. Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τις ενώσεις του κλάδου και άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις να υιοθετήσουν εθελοντικούς κώδικες δεοντολογίας.
Θα πρέπει οι εισαγωγές συστημάτων και εφαρμογών ΤΝ να συμμορφώνονται με το πλαίσιο;
Ναι. Οι εισαγωγείς συστημάτων ΤΝ θα πρέπει να βεβαιώνονται ότι ο αλλοδαπός πάροχος έχει ήδη διενεργήσει την κατάλληλη διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης και διαθέτει την τεχνική τεκμηρίωση που απαιτείται από τον κανονισμό. Επιπλέον, οι εισαγωγείς θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το σύστημά τους φέρει ευρωπαϊκή σήμανση συμμόρφωσης (CE) και συνοδεύεται από την απαιτούμενη τεκμηρίωση και οδηγίες χρήσης.
Πώς μπορούν οι νέοι κανόνες να στηρίξουν την καινοτομία;
Το κανονιστικό πλαίσιο μπορεί να ενισχύσει την υιοθέτηση της ΤΝ με δύο τρόπους. Αφενός, η αύξηση της εμπιστοσύνης των χρηστών και των χρηστριών θα αυξήσει τη ζήτηση για ΤΝ που χρησιμοποιείται από εταιρείες και δημόσιες αρχές. Από την άλλη πλευρά, με την αύξηση της ασφάλειας δικαίου και την εναρμόνιση των κανόνων, οι πάροχοι ΤΝ θα αποκτήσουν πρόσβαση σε μεγαλύτερες αγορές, με προϊόντα που εκτιμούν και αγοράζουν οι χρήστες/χρήστριες και οι καταναλωτές/καταναλώτριες.
Οι κανόνες θα εφαρμόζονται μόνον όταν είναι απολύτως αναγκαίοι και κατά τρόπο που να ελαχιστοποιεί την επιβάρυνση των οικονομικών φορέων, με μια χαλαρή δομή διακυβέρνησης. Επιπλέον, ένα οικοσύστημα αριστείας που θα περιλαμβάνει «ρυθμιστικά δοκιμαστήρια», τα οποία δημιουργούν ένα ελεγχόμενο περιβάλλον για τη δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών για περιορισμένο χρονικό διάστημα, την πρόσβαση σε κόμβους ψηφιακής καινοτομίας και την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού, θα βοηθήσει τις καινοτόμες επιχειρήσεις, τις ΜΜΕ και τις νεοφυείς επιχειρήσεις να συνεχίσουν να καινοτομούν σύμφωνα με τους νέους κανόνες για την ΤΝ και τους άλλους εφαρμοστέους νομικούς κανόνες. Αυτά, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, όπως τα πρόσθετα δίκτυα κέντρων αριστείας στον τομέα της ΤΝ και η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την τεχνητή νοημοσύνη, τα δεδομένα και τη ρομποτική, θα συμβάλουν στη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου προϋποθέσεων για την ανάπτυξη και την εφαρμογή της ΤΝ από τις εταιρείες.
Ποια είναι η διεθνής διάσταση της προσέγγισης της ΕΕ;
Η πρόταση για κανονιστικό πλαίσιο και το συντονισμένο σχέδιο για την ΤΝ αποτελούν μέρος των προσπαθειών που καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση με σκοπό να αναλάβει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως στην προώθηση της αξιόπιστης ΤΝ σε διεθνές επίπεδο. Η ΤΝ έχει καταστεί τομέας στρατηγικής σημασίας στο σταυροδρόμι της γεωπολιτικής, των εμπορικών διακυβευμάτων και των ανησυχιών για την ασφάλεια. Δεδομένης της χρησιμότητας της ΤΝ και των δυνατοτήτων που παρέχει, χώρες σε όλον τον κόσμο επιλέγουν να τη χρησιμοποιήσουν ως μέσο για να εκφράσουν την επιθυμία τους για τεχνική πρόοδο. Οι κανονιστικές ρυθμίσεις για την ΤΝ μόλις τώρα αρχίζουν να αναπτύσσονται και η ΕΕ θα λάβει μέτρα για την προώθηση της θέσπισης παγκόσμιων προτύπων για την ΤΝ σε στενή συνεργασία με τους διεθνείς της εταίρους, σύμφωνα με το βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές σύστημα και τις αξίες που προασπίζει. Η ΕΕ προτίθεται να εμβαθύνει τις εταιρικές σχέσεις, τους συνασπισμούς και τις συμμαχίες με εταίρους της ΕΕ (π.χ. την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ ή την Ινδία), καθώς και με πολυμερείς [π.χ. τον ΟΟΣΑ και την Ομάδα των 20 (G20)] και περιφερειακούς οργανισμούς (π.χ. το Συμβούλιο της Ευρώπης).
Τι νέα στοιχεία υπάρχουν σε σύγκριση με το συντονισμένο σχέδιο του 2018;
Το συντονισμένο σχέδιο του 2018 έθεσε τα θεμέλια για τον συντονισμό των πολιτικών για την ΤΝ και ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές. Έκτοτε, το τεχνολογικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη έχει εξελιχθεί σημαντικά. Για να παραμείνει ευέλικτη και κατάλληλη για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή παρουσιάζει την επανεξέταση του συντονισμένου σχεδίου του 2021. Για να εξασφαλίσει ισχυρότερη σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τις αναπτυσσόμενες αγορές και την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, το επικαιροποιημένο σχέδιο ενισχύει τις δράσεις που προτείνει για το περιβάλλον και την υγεία.
Ποιος είναι ο στόχος του συντονισμένου σχεδίου;
Το συντονισμένο σχέδιο προτείνει μια συγκεκριμένη δέσμη κοινών δράσεων που θα πρέπει να αναλάβουν από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη προκειμένου η ΕΕ να καταλάβει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της αξιόπιστης ΤΝ. Οι προτεινόμενες βασικές δράσεις αντικατοπτρίζουν τη θέση ότι, για να επιτύχουν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη και τους ιδιωτικούς φορείς οφείλουν: να επιταχύνουν τις επενδύσεις σε τεχνολογίες ΤΝ για την προώθηση της ανθεκτικής οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης, την οποία διευκολύνει η υιοθέτηση «νέων» ψηφιακών λύσεων· να αναλάβουν δράση για τις στρατηγικές και τα προγράμματα ΤΝ εφαρμόζοντάς τα πλήρως και εγκαίρως, ώστε η ΕΕ να εκμεταλλευτεί πλήρως το πλεονέκτημά της ως πρωτοπόρου· και να ευθυγραμμίσουν τις πολιτικές τους για την ΤΝ ώστε να θέσουν τέλος στον κατακερματισμό και να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Πόσα κράτη μέλη έχουν χαράξει εθνική στρατηγική για την ΤΝ;
Συνολικά 19 κράτη μέλη (η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Τσεχία, η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Σουηδία και, πιο πρόσφατα, η Ισπανία και η Πολωνία, τον Δεκέμβριο του 2020), καθώς και η Νορβηγία έχουν θεσπίσει εθνικές στρατηγικές για την ΤΝ.
Πώς θα προωθήσει η ΕΕ την αριστεία από το εργαστήριο στην αγορά;
Στο αναθεωρημένο συντονισμένο σχέδιο τίθεται ο στόχος για συγχρηματοδότηση εγκαταστάσεων δοκιμών και πειραματισμού, οι οποίες μπορούν να καταστούν κοινός, άκρως εξειδικευμένος πόρος σε επίπεδο ΕΕ που προωθεί την ταχεία εγκατάσταση και τη διάδοση της χρήσης της ΤΝ.
Επιπλέον, η Επιτροπή δημιουργεί επίσης ένα δίκτυο ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας, οι οποίοι αποτελούν «μονοαπευθυντικές θυρίδες» που βοηθούν τις ΜΜΕ και τις δημόσιες διοικήσεις να καταστούν ανταγωνιστικότερες στον εν λόγω τομέα.
Η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική συμβάλλει επίσης στην ενίσχυση των προσπαθειών μας για ενίσχυση των πόρων, καθώς συντείνει στην ανάπτυξη και υλοποίηση ενός στρατηγικού θεματολογίου έρευνας, καινοτομίας και διάδοσης, καθώς και ενός δυναμικού οικοσυστήματος καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ σε επίπεδο ΕΕ.
Η χρηματοδότηση που διατίθεται μέσω του Ταμείου Επενδύσεων για την Τεχνητή Νοημοσύνη / την Τεχνολογία Αλυσίδας Συστοιχιών (Blockchain) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας έχει αποδειχθεί επιτυχής και θα πρέπει να ενισχυθεί, μεταξύ άλλων μέσω του InvestEU και της υλοποίησης του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από τα κράτη μέλη.
Πώς θα κατακτήσει η ΕΕ στρατηγική ηγετική θέση σε τομείς υψηλού αντικτύπου;
Για να επιτευχθεί η ευθυγράμμιση με τις εξελίξεις της αγοράς και τις τρέχουσες δράσεις στα κράτη μέλη και για να ενισχυθεί η θέση της ΕΕ σε παγκόσμια κλίμακα, το συντονισμένο σχέδιο προτείνει επτά νέους τομείς τομεακής δράσης. Οι κοινές δράσεις για το περιβάλλον και την υγεία είναι αναγκαίες προκειμένου να κινητοποιηθούν πόροι για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού. Επίσης, η Επιτροπή ζητεί και προτείνει την εφαρμογή, με στήριξη από χρηματοδοτικά μέσα, συγκεκριμένων δράσεων για τον συντονισμό και τη συγκέντρωση πόρων σε άλλους πέντε τομείς: τον δημόσιο τομέα, τη ρομποτική, την κινητικότητα, τις εσωτερικές υποθέσεις και τη γεωργία.
Πώς θα επενδύσουν τα κράτη μέλη στην ΤΝ;
Η μεγιστοποίηση των πόρων και ο συντονισμός των επενδύσεων είναι ζωτικής σημασίας και αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα της στρατηγικής της Επιτροπής για την ΤΝ. Μέσω του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη», του πρώτου χρηματοδοτικού μέσου της ΕΕ που εστίασε στην ψηφιακή τεχνολογία, και του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», η Επιτροπή προγραμματίζει να επενδύει 1 δισ. ευρώ ετησίως στην ΤΝ. Στόχος είναι η κινητοποίηση πρόσθετων επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα και τα κράτη μέλη προκειμένου να επιτευχθεί ετήσιος όγκος επενδύσεων ύψους 20 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας. Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που εγκρίθηκε πρόσφατα —η μεγαλύτερη δέσμη κινήτρων που χρηματοδοτήθηκε ποτέ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ— καθιστά διαθέσιμα 134 δισ. ευρώ για την ψηφιακή τεχνολογία. Αυτό θα αλλάξει ριζικά το τοπίο καθώς θα προσφέρει στην Ευρώπη τη δυνατότητα να διευρύνει τις φιλοδοξίες της και να κατακτήσει την παγκόσμια πρωτοπορία στην ανάπτυξη αξιόπιστης ΤΝ αιχμής.
Πώς συμβάλλουν οι χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ λύσεις ΤΝ στην επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας;
Η Επιτροπή θα συνεχίσει να επιταχύνει την έρευνα στον τομέα αυτό συμβάλλοντας στη βιώσιμη τεχνητή νοημοσύνη (π.χ. στην ανάπτυξη μοντέλων ΤΝ μικρότερης έντασης δεδομένων και με χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας). Έχουν ήδη προκηρυχθεί ειδικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την ΤΝ, τα δεδομένα και τη ρομποτική στην υπηρεσία της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και για μια πιο πράσινη ΤΝ. Όπως ανακοινώθηκε στη στρατηγική της ΕΕ για τα δεδομένα, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» θα επιτρέψει στην Επιτροπή να επενδύσει στη φιλική προς το περιβάλλον ΤΝ μέσω της δημιουργίας χώρων δεδομένων που θα καλύπτουν τομείς όπως το περιβάλλον, η ενέργεια και η γεωργία, ώστε να διασφαλιστεί ότι περισσότερα δεδομένα θα καταστούν διαθέσιμα προς χρήση στην οικονομία και την κοινωνία. Επιπλέον, η Επιτροπή θα επενδύσει σε εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού που εστιάζουν συγκεκριμένα στο περιβάλλον και το κλίμα (όπως η γεωργία, η μεταποίηση και οι έξυπνες πόλεις και κοινότητες) ώστε να συμβάλλουν στην επίτευξη περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων μέσω της πράσινης διάστασής τους. Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για την ανάληψη εθνικών δράσεων που στηρίζουν την ψηφιακή (συμπεριλαμβανομένης της ΤΝ) και την πράσινη μετάβαση.
Πώς συνδέεται ο κανονισμός για τα μηχανήματα με την ΤΝ;
Ο κανονισμός για τα μηχανήματα διασφαλίζει ότι η νέα γενιά μηχανολογικών προϊόντων εγγυάται την ασφάλεια των χρηστών/χρηστριών και των καταναλωτών/καταναλωτριών και ενθαρρύνει την καινοτομία. Τα μηχανολογικά προϊόντα καλύπτουν ευρύ φάσμα καταναλωτικών και επαγγελματικών προϊόντων, από τα ρομπότ (ρομπότ καθαρισμού, ρομπότ προσωπικής φροντίδας, συνεργατικά ρομπότ, βιομηχανικά ρομπότ) έως τις χορτοκοπτικές μηχανές, τους εκτυπωτές τρισδιάστατης εκτύπωσης, τα μηχανήματα κατασκευών και τις γραμμές βιομηχανικής παραγωγής.
Πώς εγγράφεται στο κανονιστικό πλαίσιο για την ΤΝ;
Ο κανονισμός για τα μηχανήματα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το κανονιστικό πλαίσιο για την ΤΝ. Ο κανονισμός για την ΤΝ θα αντιμετωπίσει τους κινδύνους ασφάλειας των συστημάτων ΤΝ που εκτελούν λειτουργίες ασφάλειας στα μηχανήματα, ενώ ο κανονισμός για τα μηχανήματα θα διασφαλίζει, κατά περίπτωση, την ασφαλή ενσωμάτωση του συστήματος ΤΝ στο σύνολο του μηχανήματος, ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια του μηχανήματος στο σύνολό του.
Πώς θα προσφέρει ο νέος κανονισμός υψηλό επίπεδο ασφάλειας;
Ο κανονισμός για τα μηχανήματα θα προσαρμόσει ορισμένες διατάξεις στο πεδίο εφαρμογής, τους ορισμούς και τις απαιτήσεις ασφάλειας, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη νομική σαφήνεια και να ληφθούν υπόψη τα νέα χαρακτηριστικά των μηχανολογικών προϊόντων. Επιπλέον, ορισμένα άλλα στοιχεία έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν υψηλό επίπεδο ασφάλειας με τη θέσπιση, αφενός, κανόνων ταξινόμησης για τα μηχανήματα υψηλού κινδύνου και, αφετέρου, αξιολόγησης της συμμόρφωσης για τα μηχανολογικά προϊόντα που έχουν τροποποιηθεί ουσιαστικά.
Πώς θα ωφελήσει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ;
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να διενεργούν μία μόνο αξιολόγηση της συμμόρφωσης τόσο για την ΤΝ όσο και για τους κανονισμούς για τα μηχανήματα. Η νέα νομοθεσία θα μειώσει τις διοικητικές και οικονομικές επιβαρύνσεις που υφίστανται οι κατασκευαστές επιτρέποντας τη χρήση ψηφιακών μορφοτύπων για τις οδηγίες και τη δήλωση συμμόρφωσης και ζητώντας την προσαρμογή των τελών για τις ΜΜΕ όταν χρειάζεται τρίτο μέρος για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των μηχανημάτων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εγκρίνουν τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για την τεχνητή νοημοσύνη και τα μηχανολογικά προϊόντα στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας. Μόλις εγκριθούν, οι τελικοί κανονισμοί θα ισχύουν άμεσα σε ολόκληρη την ΕΕ. Παράλληλα, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για την υλοποίηση των δράσεων που εξαγγέλλονται στο συντονισμένο σχέδιο.
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/QANDA_21_1683
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου