Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής και το παράδοξο του Fermi

Ο Νίκος Πράντζος απαντά στο ερώτημα "που είναι οι εξωγήινοι;"

Σε μια επίσκεψη στο στρατιωτικό εργαστήριο του Λος Άλαμος το 1950, ο Ιταλός φυσικός Enrico Fermi άρχισε μια συζήτηση για τα ΑΤΙΑ (αγνώστου ταυτότητας ιπτάμενα αντικείμενα) μαζί με μερικούς συναδέλφους του, και ιδίως με τον Edward Teller, τον μετέπειτα "πατέρα" της αμερικανικής υδρογονοβόμβας. Όλοι συμφώνησαν γρήγορα ότι η εξωγήινη προέλευση των ΑΤΙΑ ήταν απίθανη. Η συζήτηση μετατοπίστηκε, λοιπόν, στο γενικότερο θέμα των εξωγήινων πολιτισμών και των διαστρικών ταξιδιών. Τότε ξαφνικά, ο Fermi ρώτησε τους συνομιλητές του: "Μα που είναι;"και έκανε μερικούς υπολογισμούς για να εκτιμήσει τον πιθανό αριθμό των πολιτισμών στον Γαλαξία μας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι θα έπρεπε να μας έχουν ήδη επισκεφθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Σύμφωνα με τον Fermi, η απουσία ίχνους μιας τέτοιας επίσκεψης δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι δεν υπάρχουν εξωγήινοι. Θα μπορούσε, θαυμάσια, να οφείλεται είτε στις απαγορευτικές δυσκολίες των διαστρικών ταξιδιών είτε στο ότι ένας τεχνολογικός πολιτισμός είναι από τη φύση του βραχύβιος, πιθανότατα διότι αυτοκαταστρέφεται....
Η συζήτηση ανάμεσα στον Fermi και στον Teller παρέμεινε άγνωστη για πολύν καιρό. Η ερώτηση "που είναι;" αναφέρεται για πρώτη φορά το 1966 στο βιβλίο των Sagan και Σκλοφσκι Noήμων ζωή στο Σύμπαν, αποδιδόμενη στον Φερμι αλλά χωρίς κανένα σχόλιο. Το 1975, ο Αμερικανός αστρονόμος Michael Hart επικαλέστηκε εκ νέου τα επιχειρήματα του Fermi, χωρίς να γνωρίζει τη συζήτηση με τον Teller. To άρθρο του κατέληγε με το συμπέρασμα ότι η απουσία εξωγήινων στη Γη σημαίνει πως είμαστε ο μόνος τεχνολογικός πολιτισμός στον Γαλαξία μας και, κατά συνέπεια, η αναζήτηση ραδιοσημάτων είναι χάσιμο χρόνου και χρήματος. Μετά τη δημοσίευση αυτού του προκλητικού άρθρου, ο Carl Sagan ονόμασε την όλη προβληματική "παράδοξο του Fermi"...

Στο βίντεο που ακολουθεί μπορούμε να παρακολουθήσουμε (στα Γαλλικά δυστυχώς..) τη διάλεξη του αστροφυσικού Νίκου Πράντζου, με θέμα την "αναζήτηση εξωγήινης ζωής και το παράδοξο Fermi". Ο Νίκος Πράντζος εργάζεται στο Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Παρισιού και έχει γράψει αρκετά βιβλία εκλαΐκευσης της αστρονομίας.  Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του "Η περιπέτεια του μέλλοντος. Σενάρια για τις προοπτικές του ανθρώπου στο Σύμπαν".

H διάλεξη κλείνει με την παρακάτω ρήση:

"Μερικές φορές σκέφτομαι ότι η πιο βάσιμη ένδειξη ότι υπάρχει ευφυής ζωή κάπου αλλού στο σύμπαν είναι ότι ποτέ δεν προσπάθησε να επικοινωνήσει μαζί μας"